Obraz idealnej ukochanej w meksykańskiej liryce ludowej początku XX wieku.
💕„La mujer que yo amo” 💕
Poniższy artykuł, oparty na zbiorze zwrotek w języku hiszpańskim pt. Cancionero folclórico mexicano pod redakcją Margit Alatrorre Frenk, można byłoby ująć w takiej formule: „jakiej kobiety pragnęli mężczyźni na początku XX wieku”.
zdjęcie zaczerpnięte z profilu ALXBNGALA - instagram
Otóż badacze hispanojęzycznej liryki ludowej do dnia dzisiejszego nie są pewni, czy te coplas (zwrotki) w których podmiotem lirycznym niewątpliwie jest kobieta, rzeczywiście zostały stworzone przez kobiety. Pomijając ten fakt, można sprowadzić wszystkie cechy obrazu idealnej kobiety do kategorii zmysłowości. Spróbujmy je przeanalizować:
1. Młodość
W meksykańskich coplas ta cecha posiada swoje precyzyjne parametry. Podając odpowiedni wiek miłości, wszystkie teksty są zgodne – jovencita de quince años/ las muchachas de quince a veinte.
2. Atrakcyjność
Ta kategoria nie zawsze utożsamia się z pięknem, np. symbol cielesnej zmysłowości – la morena – w niektórych tekstach zaprzecza definicji piękna, lecz potwierdza afirmację swojego ja:
|
248. Al pasar por una huerta
me corté una hermosa caña.
No soy blanca ni bonita,
soy como la rosa de España;
mi color es trigueñito,
pero sin ninguna maña.
[Estrofa suelta]
|
249. Morenita soy, señores,
yo no niego mi color,
que de las flores morenas
la canela es la mejor.
[Estrofa suelta]
|
Cielesne powaby kobiece w tekstach cancionero funkcjonują dwojako: mogą się sprowadzić do piersi i genitaliów wyrażanych w tekstach w sposób mniej lub bardziej symboliczny lub występować w formie rozbudowanych metafor nawiązujących do innych części ciała (twarzy, nóg) oraz opiewać piękno kobiety w całości nawiązując do symboliki niebiańskich ciał i niebiańskiego sacrum (gwiazd, słońca i księżyca, Bóg, Matka Boska, anioł), zwierząt i roślin (przeważnie kwiatów), kolorów i nawet elementów chemicznych. Dwie ostatnie kategorie są ze sobą powiązane:
123.
¡Ay de mí!, Llorona,
Llorona de cal y piedra,
la cal de tus blancas manos
(Llorona),
la piedra pa cuando muera.
[“La Llorona”]
129.
Son bellísimos tus ojos
y rizado tu cabello,
como alabastro, tu cuello,
pura tu boca infantil.
[Estrofa suelta]
Mimo, że biały kolor, obok różowego, czerwonego oraz niebieskiego, nawiązuje do piękna i atrakcyjności kobiety, dosyć częste są teksty, w których blondynka o jasnej cerze przegrywa kobiece o ciemnej skórze, np.:
2591a.
Las rubias las hizo Dios
y las morenas, el cielo;
que vayan con Dios las rubias,
que yo a las morenas quiero.
[“La morena”, “Las chaparreras”, “De la arena nace el agua”,
“La Sanmarqueña”, Estrofa suelta]
Bardzo ciekawym elementem są metafory piękna w
kontekście gastronomii, które pojawiają się w dyskursie humorystycznym, np.:
4874.
Tengo que quererla
a usted, tan solamente por eso:
que será más hermosa
que chile verde con queso.
[Estrofa suelta]
4992.
Carita de requesón,
narices de mantequilla,
áhi te mando mi corazón
envuelto en una tortilla.
[Estrofa suelta]
3. (Nie)wierność
Ta kategoria funkcjonuje w kontekście wzajemnego zaprzeczenia. W meksykańskiej liryce ludowej mężczyzna niejednokrotnie deklaruje, że lubi kobiety zamężne ze względu na to, że mężatki z powodów logicznych nie maja zamiaru zawarcia ślubu z ukochanym:
5474.
Yo le pregunté a Cupido
que si pretendía casadas,
y me contestó afligido:
“Ésas son las más amadas,
porque tienen su marido
y no son interesadas.”
[“El Cupido”, “La Rosita”, Estrofa suelta]
Interesującym wątkiem wynikającym z tej zwrotki jest brak chęci zawarcia ślubu z powodu obawy przed zdradą kobiety i reputacją „rogacza”, np.:
5003.
Se dice que el matrimonio
tiene su luna de miel;
mas la luna tiene cuernos,
conque así, dispense usted.
[Estrofa suelta]
Swoją drogą, kwestia niewierności kobiety w tekstach Cancionero występuje jako powód do niepokoju i zazdrości mężczyzny także poza kontekstem małżeństwa, a nawet zmusza mężczyzny do swoistego starania się o kobietę np.:
425.
A la luna yo le pido,
y a las estrellas también
que si estás con otro, chata,
conmigo habrás de volver.
[Estrofa suelta]
2521a.
Si porque me ves chiquito
piensas que no sé de amores,
yo soy como el huizachito:
creciendo y echando flores.
[“Chaparrita de los naranjos”, “Uy, la”, Estrofa suelta, “Autógrafo”]
Huizachito – drzewo rosnące w pustyni – staje się symbolem witalności mężczyzny, który musi zrekompensowośc zbytnią młodość kawalera.
4. Higiena
Mowa nie tylko o czystości, ile o zapachu kobiety równoznacznemu z zapachem kwiata, który także odgrywa ważną rolę w jej atrakcyjności, np:
2772.
Dos bellas flores tenía
un amante huitlacoche,
y así de las dos decía:
“Una es mi huele de día
y otra es mi huele de noche.”
[Estrofa suelta]
5196a.
No te lo pongo de rosa,
porque no eres hermosa,
te lo pongo de amarillo,
porque hueles a zorrillo.
[Estrofa suelta]
Podsumowując obraz idealnej ukochanej w meksykańskiej liryce ludowej początku XX wieku należy podkreślić ważną kwestię: większość tekstów przedstawiają kobietę, która już przyjęła zaloty lub istnieje prawdopodobieństwo, że to nastąpi. Wydaje się to być warunkiem kluczowym dla definiowania kobiety jako idealnej ukochanej.
Sergiusz Tupalski
Komentarze
Prześlij komentarz