Las Islas Canarias y Baleares

Lato coraz bliżej, więc tym razem zdecydowaliśmy się udać w wirtualną podróż po rajskich wyspach Hiszpanii. Naszym głównym kierunkiem dziś będą Baleary i Wyspy Kanaryjskie. Tyle piękna i egzotyki w jednym miejscu to nie lada wyzwanie dla oczu spragnionych widoku pięknych zatoczek i ciała, które przygarnęłoby trochę promieni słonecznych. Ale pamiętajcie jeszcze tylko dwa miesiące i WAKACJE 🌞 Idealny czas, by odwiedzić te cudowne zakątki Hiszpanii.

ISLAS BALEARES

INFORMACJE OGÓLNE

Geografia:

Nazwa Islas Baleares tłumaczona jest na język polski jako Wyspy Balearskie (w języku katalońskim: "Illes Balears"- jest to również oficjalna nazwa). Wyspy te tworzą hiszpańską wspólnotę autonomiczną, jedną z dwóch najmniejszych (drugą jest La Rioja). Są one najdalej wysuniętym na wschód przyczółkiem Hiszpanii.

Baleary to z pewnością jeden z bardziej znanych regionów kraju,  niezwykle często odwiedzany przez turystów z całego świata. Archipelag znajduje się na Morzu Śródziemnym, a poza trzema największymi wyspami – Majorką, Minorką i  Ibizą (najbliżej położoną od wybrzeży kontynentalnej Hiszpanii) tworzą go również dwie mniejsze: Formentera i Cabrera oraz około dwieście pozostałych, niezamieszkałych wysepek.

Wysunięte na północny wschód Majorka, Minorka i Cabrera określane są też jako „Gimnesias”; leżące w południowo-zachodniej części Ibiza oraz Formentera noszą miano „Pitiusas” (Pitiuzy).

Historia i etymologia:

Nazwa wysp wywodzi się z czasów wojen punickich i może być przetłumaczona jako “procarze” lub “strzelcy z procy”. Dokładnie pochodzi od liczby mnogiej słów “ba' lé yaroh”. Rzeczownik “ba' lé” można przetłumaczyć jako “ci, którzy zajmują się”  i sprawuje on funkcję podmiotu do czasownika “yaroh”, czyli “rzucać kamieniami”. Końcowe tłumaczenie brzmiałoby więc “los maestros del lanzamiento”, czyli po prostu “mistrzowie rzucania”, a właśnie starożytni mieszkańcy tych terenów słynęli z umiejętności miotania śmiercionośnych ołowianych pocisków.

Wyspy Balearskie mają bogatą, wielowiekową historię, sięgającą czasów starożytnych. Za sprawą długiego okresu kolonizacji (m.in. przez Rzymian, Arabów czy Wizygotów) mogą pochwalić się niezwykle obfitą i różnorodną kulturą. Ponadto, na wyspy dotarły także wpływy brytyjskie oraz francuskie, gdyż Minorka przez pewien czas (w wyniku wojny o sukcesję hiszpańską, w latach 1708-1802) znajdowała się właśnie pod panowaniem brytyjskim i następnie również francuskim.

Z kolei na Majorce zaznaczyły się wpływy włoskie, gdyż podczas wojny domowej w Hiszpanii była ona ważną bazą lotniczą włoskiej marynarki wojennej.

W 1983 roku Baleary uzyskały status wspólnoty autonomicznej.

Historia flagi Balearów jest dość ciekawa i wcale nie taka krótka. Sięga czasów, gdy Jakub I Zdobywca (XIII w.) podbił archipelag i wprowadził symbol królestwa Aragonii: sztandar z czerwonymi pasami na złotym tle. Na początku XIV wieku król Sancho I z Majorki stwierdził, że na fladze Balearów powinien znajdować się także biały zamek - tradycyjny zamek ze starego królestwa Majorki. Flaga Balearów została oficjalnie ogłoszona dopiero w latach 80. XX wieku. Warto zaznaczyć, że każda z wysp ma swoją flagę, natomiast nie różnią się one od siebie w znaczący sposób. 

Herb Balearów nie różni się wiele od flagi. Tutaj również można zaobserwować czerwone pasy na złotym tle pochodzące z czasów Jakuba I Zdobywcy. Natomiast charakterystyczna niebieska szarfa pojawia się także na rycinie obrazującej procesję pogrzebową Karola I.

Pozostałe informacje:

* Na Balearach funkcjonują dwa języki urzędowe - hiszpański (kastylijski) i kataloński. Z tego względu wiele miejscowości posługuje się podwójnymi nazwami, np. Ibiza znana jest również pod katalońską nazwą, czyli Eivissa. Baleary są bardzo zróżnicowane pod względem dialektów i lokalnych gwar. Na Majorce możemy się spotkać z dialektem mallorquín (i kilkoma jego odmianami), na Menorce występuje menorquín, natomiast na Ibizie i Formenterze - ibicenco.

* Stolicą Wysp Balearskich jest Palma - najbardziej zaludnione (422 587 mieszkańców) i zarazem największe (208,63 km²) miasto wysp. Uznawana jest za centrum administracyjne, sądowe i kościelne wspólnoty. Jest jednym z największych ośrodków turystycznych świata, a jej port lotniczy jest jednym z najbardziej ruchliwych w Europie.

* Baleary słyną z łagodnego klimatu (klimat śródziemnomorski). Latem temperatury przekraczają 30 stopni pozwalając turystom wygrzewać się na plażach skąpanych w słońcu, natomiast zimą temperatura nie spada poniżej 5 stopni w nocy. Udając się tam na wakacje od kwietnia do września możemy być prawie pewni ładnej pogody, temperatury znacznie spadają w okresie zimowym od listopada do marca, aczkolwiek zdarza się, że nawet w grudniu spotkamy się z ponad 20 stopniową temperaturą.

CIEKAWOSTKI

Fiestas de San Juan en Menorca - w czerwcu na Menorce obchodzony jest festiwal San Juan. Święto upamiętnia przybycie Rycerzy Maltańskich na wyspę. Jest pierwszym takim, które odbywa się niemal nieprzerwanie od XIV wieku. Imprezy te są bardzo popularne, szczególnie wśród hiszpańskiej młodzieży, która licznie przybywa do Ciutadelli by świętować.

Fiestas hippie de Ibiza - kolebką hiszpańskiego ruchu hippisowskiego w okresie reżimu Franco była Ibiza. Na Ibizie znajduje się także rzeźba z brązu, która jest hołdem dla kultury hipisowskiej. Najciekawsze jest to, że do dziś na Ibizie, a także na Majorce obchodzone są imprezy typu „Flower Power”. Ich głównym znakiem rozpoznawczym są kolorowe stroje, obecność kwiatów i muzyka z poprzednich dekad rozbrzmiewająca od nocy do świtu.

Los demonios - ogień, diabły to symbole dwóch popularnych festiwali odbywających się na Majorce; Sant Joan (23 czerwca) - który wyznacza letnie przesilenie - i Sant Antoni Abat (16 stycznia), fiesta na cześć patrona m.in. zwierząt, tkaczy, rzeźników. Z okazji tych świąt w wielu miasteczkach odbywają się liczne imprezy z muzyką i pokazem ognia, w których biorą udział tzw. "demonios" czyli ludzie przebrani za demony, z maskami na twarzy, rogami i widłami z których "tryska" ogień. 

Ensaimada de Mallorca - to słodkie, sfermentowane i pieczone ciasto, wykonane z mąki, wody, cukru, jajek, zakwasu i smalcu. Jest to wyrób cukierniczy o długiej tradycji, ponieważ jest wytwarzany i spożywany na Majorce od czasów starożytnych i nieprzerwanie. 

* na Majorce są bardzo popularne torebki ręcznie robione w kształcie przypominającym takie właśnie ensaimady i nadające się idealnie jako element transportowy dla tych wypieków 😀

Licores - na Balearach możemy spotkać się z szeroką gamą trunków typowych dla wysp. Zwykle są to nalewki ziołowe, przygotowywane na bazie ziół dostępnych na wyspach. Można je kupić w każdym sklepie typu Mercadona lub innym większym markecie. Wiele rodzin zamieszkujących wyspy same przygotowują te trunki. Warto spróbować ich podczas wakacji, gdyż mają wyjątkowy rzadko spotykany gdzie indziej smak.

La pomada, typowy trunek Menorki

Licor "Túnel" napój ziołowy typowy dla Majorki

Hierbas ibicencas, typowy trunek dla Ibizy

Algarroba - czyli po prostu Chleb świętojański. Jest to pokarm energetyczny, o wysokiej zawartości cukru, 50% naturalnego cukru, 10% białka, a także minerałów, takich jak wapń, żelazo i fosfor. Chleb świętojański został niedawno uznany za „naturalny pokarm” i jest często używany jako mielony jako substytut czekolady i kakao. Majorka jest jednym z głównych producentów tego produktu w całej Hiszpanii.

Bogactwo Balearów:

Baleary to cudowne miejsce słynące ze swojego naturalnego piękna, które na co dzień przyciąga setki turystów. I to właśnie turyści napędzają gospodarkę wysp. Co jednak sprawia, że ten hiszpański raj cieszy się aż tak dużą uwagą? Wymieniać można by było przez tydzień, my przedstawimy wam to w kilku krótkich punktach.

I. Park przyrody S'Albufera des Grau na Minorce

Jest to niewątpliwie jedna z największych atrakcji tej wyspy. S'Albufera des Grau to park o powierzchni 1790 ha i stanowi serce rezerwatu biosfery, który obejmuje swym zasięgiem całą wyspę. Park ten oferuje turystom niezwykłe i zachwycające widoki. Ponadto, spacerując po nim można spotkać setki gatunków zwierząt i roślin.

II. Sierra de Tramontana (kat. Sierra de Tramuntana) na Majorce

Jest to pasmo górskie, którego najwyższym szczytem jest Puig Major o wysokości 1445 m n.p.m. (szczyt ten jest jednocześnie najwyższym wzniesieniem Balearów). Góry na Majorce to z pewnością ciekawa atrakcja dla miłośników ruchu i wysokości, którzy niekoniecznie mają ochotę wygrzewać się jedynie na plaży. 

III. Dzielnica Dalt Vila na Ibizie

Ibiza słynie nie tylko z pięknych plaż, lecz także z cudownej architektury i ciekawych zabytków.

W dzielnicy Dal Vila można odwiedzić katedrę (la Catedral de Nuestra Señora de las Nieves), zamek Almudaina, renesansowe mury obronne z XVI wieku, a także wiele muzeów, które przybliżają historię Ibizy. Wszystkie te obiekty zostały w 1999 roku wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, wraz z samą dzielnicą. 

IV. Magiczne plaże Ibizy

Wspominając tę wyspę nie można zapomnieć o tym, co najbardziej przyciąga na nią turystów. Ibiza stała się jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc w Hiszpanii dzięki plażom i przejrzystej wokół nich wodzie. Woda jest tam jasna i błękitna za sprawą działania oczyszczającego roślin endemicznych Morza Śródziemnego. To kolejna atrakcja, tym razem dla miłośników nurkowania. Rośliny te tworzą podwodne łąki i dżungle, dając również schronienie wielu gatunkom wodnych zwierząt. 

A wracając do samych plaż, jest ich na tyle dużo, że każdy znajdzie tę wymarzoną. W zależności od tego, co kto lubi, można wybrać miejsce bardziej publiczne, tętniące życiem towarzyskim, ze sporą liczbą barów oraz klubów (np. Ses Salines czy Playa D’en Bossa). Z kolei tym, którzy potrzebują trochę więcej prywatności, proponujemy plaże osłonięte przez klify czy wzgórza (np. Playa Puerto de San Miguel).

Baleary to także miejsca cudownych zabytków, których nie można pominąć, oto kilka z nich:

CATEDRAL DE MALLORCA

MUSEO FÉDÉRIC CHOPIN Y GEORGE SAND 

CASTILLO DE BELLVER

MONASTERIO DE LLUC

 

FARO DE SES COVES BLANQUES

CASTILLO DE DALT VILA

CIUDADELA DE MENORCA

CASTELL DE SANT NICOLAU

FARO PUNTA NATI 

Islas Canarias

INFORMACJE OGÓLNE

Geografia:

Archipelag składa się z 7 większych i 6 małych wysp, które można podzielić na dwie grupy:

wyspy zachodnie:

• Teneryfa (pow. 2034,38 km²), 
• Gran Canaria (1560,10 km²), 
• La Palma (708,32 km²), 
• La Gomera (369,76 km²) 
• El Hierro (268,71 km²)

wyspy wschodnie: 

• Lanzarote (845,94 km²), 
• Fuerteventura (1659,0 km²) 

*wyspy małe: 

• Graciosa (29,05 km²), 
• Alegranza (10,3 km²), 
• Lobos (4,58 km²), 
• Montaña Clara (2,7 km²), 
• Roque del Este (6,45 ha) 
• Roque del Oeste (1,58 ha)

Większość mniejszych wysp jest niezamieszkana lub zamieszkana tylko okresowo; wyjątkiem jest Graciosa, która od 2018 r. uznana jest oficjalnie za ósmą wyspę zamieszkaną.

Historia i etymologia:

Pierwotnie Wyspy Kanaryjskie zamieszkane były przez lud Guanczów, pokrewny Berberom, który jednak został ofiarą podbojów, w szczególności podczas wielu wypraw handlowych w XIV i XV w. Wyprawy te miały charakter eksploatacyjny i ewangeliczny.

Jako ostatnia została podbita Teneryfa (1496). W XVII i XVIII wieku wyspy przeszły kryzys ekonomiczny, przez co znaczna część ludności zdecydowała się na emigrację do Argentyny, Portoryko, Trynidadu i Tobago oraz Urugwaju. 

W 1822 stolicą prowincji zostało miasto Santa Cruz de Tenerife. Nie spodobało się to jednak władzom Gran Canarii, która przedsięwzięła wiele kroków, aby umocnić pozycję swojej wyspy. Między innymi utworzono na niej Konsulat Francji oraz organizacje militarne niezależne od Teneryfy. Ostatecznie w 1927 dokonany został podział administracyjny na dwie niezależne prowincje.

W 1982 został zaaprobowany Statut Autonomii Kanaryjskiej i na wyspach ustanowiono Kanaryjską Wspólnotę Autonomiczną. Od tego czasu mają one lokalny parlament, rząd i wymiar sprawiedliwości, których siedziby dzielone są pomiędzy miastami Santa Cruz de Tenerife i Las Palmas.

• Tradycyjnie przyjmuje się, że kolory flagi wywodzą się z kolorów dwóch obecnych flag morskich prowincji Wysp Kanaryjskich; Teneryfę (biało-niebieski) i Gran Canaria (niebieski i żółty), będący kolejnością kolorów zgodną z układem geograficznym obu, to znaczy biel po lewej stronie, która odpowiada zachodzie i Teneryfie, żółty po prawej, który jest utożsamiany ze wschodem i Gran Canarią. Niebieski (wspólny dla obu) znajduje się w środku.

Przyjmuje się dwie wersje flagi Wysp Kanaryjskich jako tożsamości Wspólnoty Autonomicznej: wersja bez tarczy, która odpowiada opisowi podanemu w Statucie Autonomii oraz wersja zawierająca Tarczę Wysp Kanaryjskich w centrum.

Pozostałe informacje:

• Nazwa wysp pochodzi od łacińskiego słowa canis (pies), ze względu na znaczną liczbę dużych psów, co opisał na początku naszej ery Pliniusz Starszy w swojej Historii naturalnej. Nazwa ptaka „kanarek” pochodzi właśnie od nazwy archipelagu, nie zaś na odwrót.

Mieszkańcy wyspy określają siebie jako Kanaryjczyków (canarios), choć między sobą rozróżniają jeszcze drobniejsze „nacje”: 

grancanarios – mieszkańcy Gran Canarii, 

tinerfeños – to mieszkańcy Teneryfy, 

conejeros – Lanzarote, 

majoreros – Fuerteventury, 

gomeros – Gomery, 

palmeros – La Palmy, 

herroños – Hierro

• Bliskość Ameryki Południowej oraz historia sprzyjała rozwojowi nie tylko handlu ale także wywarła ogromny wpływ na język na wyspach. Niektóre zwroty i wyrażenia, którymi posługują się mieszkańcy wysp nie są typowe dla języka hiszpańskiego z lądu, a bardziej przypominają hiszpański z Ameryki Południowej. Oto kilka przykładów:

la guagua - el bus

las papas - las patatas

las cotufas - las palomitas

el jugo - el zumo

la gaveta - el cajón

los creyones - los lápices de colores

el millo - el maíz

la/el machanga/o - la muñeca/ un payaso

las cholas - las chanclas

calufo - mucho calor

pelete - mucho frío

CIEKAWOSTKI

Presa canario - silne, duże psy kojarzą się nam raczej z surowym, zimowych klimatem, a już na pewno nie powiązalibyśmy takich ras z wyspami. A jednak! Presa canario to rasa dużego, silnego i odpornego buldoga hiszpańskiego, pochodzącego z Wysp Kanaryjskich. Zgodnie z prawem, jest on uznawany za symbol Wysp Kanaryjskich, a w szczególności Gran Canarii. Znajduję się on także w herbie wysp i w jednej z wersji flagi.

Playas negras - "czarne plaże", to także jedna z charakterystycznych cech Wysp Kanaryjskich.  Ze względu na bogactwo mineralne terenów wulkanicznych, wokół plaż z czarnym piaskiem często spotyka się kontrastujący zielony kolor, ponieważ  tereny te z reguły są bardzo żyzne. Czarny piasek to ciekawa odmiana "standardowych" plaż i na pewno jedna z istotnych cech wysp pod względem atrakcyjności.

La fauna - wyspy są domem dla tysiąca gatunków zwierząt, bez wątpienia ich ciepły i w miarę łagodny klimat sprzyja rozwojowi zamieszkujących te tereny ptaków, płazów, gadów czy owadów. Hubara canaria to ptak zamieszkujący głównie Fuerteventure, Lanzarote, Lobos  i La Graciosa. Jest jednym z symboli Fuerteventury.

Lagarto Gigante de El Hierro - jest to jeden z czterech gatunków jaszczurek olbrzymich występujących na Wyspach Kanaryjskich. Duży rozmiar jest endemiczny dla wyspy El Hierro i jest uważany za jej symbol. Należy do gatunków zagrożonych wyginięciem. Jest zdolny do osiągnięcia nawet 1m długości, 90% czasu spędzają na słońcu, zwykle na skałach. Rośnie wolno, może żyć nawet do 20 lat.

Papas arrugadas - tak to prawda, my Polacy jesteśmy fanami ziemniaków, ale jak się okazuje nie jesteśmy jedynymi, którzy doceniają ten smak. Jedno z najbardziej popularnych dań na Kanarach to ziemniaki gotowane w skórce, podawane z pysznymi salsami. Na samą myśl aż ślinka cieknie, któżby się nie skusił...

Uwaga! Pamiętajcie, że na Wyspach Kanaryjskich częściej używa się wyrazu papas niż patatas 😉

Carnaval de Santa Cruz de Tenerife - każdy z was co najmniej raz słyszał o słynnym karnawale odbywającym się w Santa Cruz, jest to niezwykłe widowisko, hucznie świętowane i przyciągające corocznie tłumy turystów. Co więcej, jest uważany za drugi (zaraz po karnawale w Río de Janeiro) najpopularniejszy karnawał na świecie. Imprezy odbywają się pomiędzy lutym i marcem, oprócz parad i pięknie przystrojonych tancerek, na pewno nie zabraknie podczas zabaw dobrego jedzenia i wszelakich trunków.  

Pico del Teide - na Wyspach Kanaryjskich, a dokładniej na Teneryfie znajduje się najwyższy szczyt w Hiszpanii (Pico del Teide) mierzący 3718 m n.p.m. i wysokości od dna morza około 7500 metrów. Zapewne wielu z was zdziwiło to, że to właśnie na wyspie mamy do czynienia z takimi wysokościami, warto wybrać się choć raz i podziwiać rajskie widoki wyspy z innej perspektywy.

Barraquito - jeden z najbardziej popularnych napoi na bazie kawy, to specjał szczególnie rozpoznawalny na Teneryfie. Przygotowuje się go na bazie mleka skondensowanego i likieru ( Licor 43 lub Tía María). Innymi składnikami są kawa, mleko, cynamon i plasterek cytryny do dekoracji. Odwiedzając wyspy, warto spróbować choć raz tego wyjątkowego napoju.

Oczywiście Wyspy Kanaryjskie i Baleary mają o wiele więcej do zaoferowania. Nie sposób byłoby  opisać to wszystko w jednym miejscu. Uwaga! Gdy już raz odwiedzicie wyspy, grozi wam miłość od pierwszego wejrzenia i chęć pozostania w tych rajskich miejscach.😀

Joanna Korzeniowska

Katarzyna Kainka