Mitologia argentyńska

Wróżka Zębuszka przynosząca prezenty za wyrwane ząbki? A może inne strachy zabierające niegrzeczne dzieci? Chyba każdy z nas pamięta opowiadane przez starszych niestworzone historie. Na szczęście wiele krajów zachowało w pamięci postaci mitologiczne, które opiekują się swoimi atrybutami, a opowiadania o nich są niesamowicie barwne. Pytanie, na które odpowiemy w tym poście brzmi - co opowiada się argentyńskim dzieciom, a co spędza sen z powiek niewinnym mieszkańcom?

Argentyna dysponuje tysiącami mitologicznych istot. Niektóre przedstawiają bóstwa, inne zjawiska naturalne. W głębi dżungli, w górach i dolinach... Rdzenne ludy z terytorium Argentyny, stworzyły własną kosmogonię i w swoich wierzeniach pozostawiły fantastyczne istoty, z własnym bogactwem narracyjnym. Gobliny, ogry, syreny, wampiry, duchy, a nawet wernakularny Yeti. 

Yasí Yatere

Krasnal o długich blond włosach, jasnych oczach i szczupłej sylwetce. Na głowie nosi duże sombrero. 

Ma zwyczaj udawania się na siestę nad brzeg rzeki. Tam właśnie znajdują się porwane wcześniej przez niego dzieci i panienki. Przetrzymuje je on w błocie. Matki nazywają go też Dueño del sol (Panem słońca) i straszą dzieci, że jeżeli będą spały w ciągu dnia Yasí Yatere je porwie w trakcie snu i zabierze nad rzekę, gdzie je uwięzi. 

Coquena

Charakterystyczny przez swoją czapkę z nausznikami. Jest niski i przyodziany w poncho, sandały i naszyjnik z grzechotkami.jedna jego ręka jest z żelaza, którą kara, druga zaś z wełny do głaskania zwierząt. Obrońca wikunii, lam i gwanako. 

Nocami wędruje przez pagórki obładowany w złoto i srebro, którym nagradza dobrych właścicieli. Może też jednak karać złych panów, którzy wykorzystują zbytnio zwierzęta. Są one wtedy porywane i wypuszczane na wolność. Bezlitośni myśliwi zabijający bronią palną również są karani przez Coquena.  

El Pombero

Wyglądem przypomina potwora, którego ciało jest pokryte włosami. Ma nieco pochylony do przodu tułów, długie ręce.Jest łudząco podobny do naszych przodków człekoształtnych. 

Strażnik lasów; każdy myśliwy musi poprosić Pombero o pozwolenie na łowy. Z tego powodu jest zobowiązany do pozostawienia strażnikowi na jedną burzową noc podarunku składającego się z tytoniu i miodu. Jeśli Pombero przyjmie podarunek, myśliwy będzie mógł strzelać w tamtym lesie, jeśli podarek nie zostanie przyjęty, myśliwy oszaleje. 

Sachayoj

To postać z okolic miejscowości Santiago del Estero. Strażnik i pan gór. Może przybierać postać jelenia bądź kapibary.

Chroni góry, porastający je las oraz jego mieszkańców przed bezdusznymi ludźmi mogącymi zrobić im krzywdę. Myli ich drogi i prowadzi przez bezdroża, aby nie mogli dopełnić złych zamiarów. 

Gobliny:

 Istnieją różne wersje, niektóre bardziej zasymilowane z wersjami, które przybyły wraz z kolonizatorami, inne z czysto lokalnym rodowodem, jak Anchimalén czy Cherufe. Ten araukański mit ma kształt krasnoludka, wygląda jak dziecko i potrafi zamienić się w płomień, który pojawia się na drogach, dachach domów i drzewach. W niektórych regionach znany jest jako El Bachila i choć widuje się go w różnych ubraniach, zwykle nosi kapelusz i płata figle, takie jak rzucanie kamieniami i brudzenie domu. Z drugiej strony, Delgadín mieszka w dolinach Calchaquí i zawsze nosi przy sobie swój flet i ukrywa się w drzewach, skąd wychodzi, aby chronić zwierzęta lub szukać panien. Z kolei Imbunche to araukańska istota o nieprzyjemnym wyglądzie, która, jak się wydaje, jest dzieckiem, które w pierwszych miesiącach życia zostaje skradzione przez czarnoksiężników i staje się ich sługusem.

Czarownice:

Tak, występują także czarownice, jak we wszystkich kulturach. Na północy w zasadzie respektuje się europejską koncepcję i przedstawia się ją jako bardzo starą panią, z pomarszczoną skórą, bezzębnymi ustami, wielkim nosem i brodawkami. Oczywiście, zazwyczaj podróżuje na miotle.

Wampiry:

Dla Chorotes - ludu zamieszkującego oba brzegi rzeki Pilcomayo, w Argentynie, Boliwii i Paragwaju - istniała piękna kobieta, zwana Ehéie, która przekroczyła tabu wchodzenia do buszu podczas menstruacji i stała się przez to istotą złą, która zagnieździła w swoim brzuchu węże, kąsające wszystkich, którzy z nią spali. Kiedy odkryli, że jest winna tak wielu zgonów, spalili ją żywcem w buszu, choć ta przeżyła, by stać się wampirem i odlecieć, po zapewnieniu, że zawsze będzie poświęcać się wysysaniu ich krwi. Na drugim końcu kraju Mapuczowie wierzą istotę, która ma różne wyobrażenia, od skrzydlatej żaby po węża z dwiema głowami. Jedna z wersji przedstawia ją jako wampira, który atakuje tych, którzy śpią pod gołym niebem. Gdy upał jest silny, chłodzi się, przywierając do kory drzew, a gdy odchodzi, są one zabarwione na czerwono krwią jego ofiar.

Syreny:

Mówi się, że w rzece Dulce, w Santiago del Estero, mieszka istota będąca pół kobietą, pół rybą, która zwykle pielęgnuje swoje blond włosy złotym grzebieniem lub rybią ością. Niektórzy sądzą, że dla innych uwodzi tylko młodych mężczyzn, by zabrać ich na dno rzeki. Chiriguanos obawiają się Mboiwuju, czyli pięknej kobiety-węża, która nie okazuje litości tym, których uwodzi w wodzie.

 

Kamila Olchawa

Joanna Czernek