Extremadura

Zieleń, strumyki, wzgórza, wodospady... 

Estremadura (hiszp. Extremadura) to najbardziej zielona, ale jednocześnie jedna z najmniej znanych wspólnot autonomicznych Hiszpanii. Nawet wśród samych Hiszpanów panują błędne przekonania, że jest to ubogi i pustynny region, w którym ciężko się żyje – myląca może być sama nazwa. W języku hiszpańskim przymiotnik „extremo” oznacza „skrajny, ekstremalny”, a „duro” to „ciężki, trudny”. W rzeczywistości na większości terenu Estremadury rozciągają się zielone pastwiska, a cząstka „duro” w nazwie pochodzi od rzeki Duero, za którą leżały ziemie odzyskane z rąk muzułmanów pod koniec chrześcijańskiej rekonkwisty.

Podział polityczny i historia

Estremadura składa się z dwóch prowincji: Cáceres i Badajoz. Jej stolicą jest Mérida. Co ciekawe, miasto Mérida znajduje się również w Meksyku i Wenezueli. Wynika to z faktu, że z Estremadury pochodziło wielu najsłynniejszych konkwistadorów, między innymi Francisco Pizarro, Hernán Cortñes czy Vasco Núñez de Balboa. Właśnie dlatego wiele nazw miast na kontynencie amerykańskim pochodzi z tego regionu.

Prezydentem Estremadury od 2015 roku jest Guillermo Fernández Vara, przedstawiciel Hiszpańskiej Socjalistycznej Partii Robotniczej (PSOE).

Flaga i herb

Na fladze połączono barwy obu prowincji – zielona i biała barwa odpowiadająca Cáceres oraz biała i czarna Badajoz. Herb Estremadury składa się z  czteropolowej tarczy. Poszczególne godła w herbie pochodzą z herbów miast Badajoz (czerwony lew i kolumna)  i Cáceres (zamek). Kolumny Herkulesa oraz fale i wstęga z napisem “plus ultra” nawiązują do konkwistadorów pochodzących z tego regionu.

Bogactwo naturalne

W rzeczywistości Estremadura jest niezwykle zielonym regionem Hiszpanii. Zawdzięcza to nawodnieniu przez Tag i Guadianę, ważne hiszpańskie rzeki. Oprócz zielonych pastwisk znajdziemy tam leżące na północy górskie obszary Sierra de Gredos i Sierra de Béjar, a także tereny z pięknymi wodospadami, jak ten mierzący ponad 200 metrów w miejscowości Ovejuela.  

W dolinie rzeki Jerte możemy podziwiać ogromne głazy w okolicach Garganta de los Infiernos, gdzie w naturalnych basenach Los Pilones będziemy mieli szansę zażyć kąpieli krystalicznie czystej górskiej wodzie. Dzięki charakterystycznemu dla tej prowincji klimatowi śródziemnomorskiemu występują w niej liczni przedstawiciele rysia iberyjskiego oraz różnych gatunków drapieżnego ptactwa. 

Opady w tym regionie są niewielkie, lata gorące, a zimy suche i zimne, choć temperatura nigdy nie bywa minusowa. Lasy śródziemnomorskie możemy podziwiać szczególnie w parku narodowym Parque Nacional de Monfragüe. Jak widać w Estremadurze nie brakuje atrakcji przyrodniczych. Pełno tam także neolitycznych dolmenów, czyli budowli o charakterze grobowca istniejących od czasów epoki kamiennej. 

W Estremadurze można wyróżnić dwa charakterystyczne krajobrazy: południe regionu to rozległe pastwiska z wieloma gatunkami dębów i wielkimi łąkami, na których wypasają się świnie rasy iberyjskiej. Z kolei północ to zielone, ale górzysta krajobrazy.

Przyczyną niewielkiego zainteresowania turystycznego tym regionem może być brak morskich plaż, a także stosunkowo spora odległość między atrakcyjnymi turystycznie miejscami.

Lista Światowego Dziedzictwa UNESCO

W przeszłości Estremadura była sercem rzymskiej prowincji Luzytania, stąd bogactwo rzymskich zabytków i architektury na terenie całej wspólnoty autonomicznej. Na liście Światowego Dziedzictwa UNESCO znajdują się trzy obiekty z Estremadury: Stare Miasto Cáceres (od 1986 r.), zabytki rzymskie w miejscowości Mérida (od 1993 r.),  oraz Klasztor Guadalupe (od 1993 r.).

Cáceres znajduje się blisko granicy z Portugalią. Tamtejsza kuchnia znana jest z doskonałej jakości dań i mięsa. Miasto słynie z licznych zabytków i atrakcji turystycznych. Turystów przyciąga średniowieczna i renesansowa zabudowa. W 1986 roku stało się światowym zabytkiem UNESCO ze względu na interesującą mieszankę architektoniczną – architektura rzymska, mauretańska i gotycka, a także wpływy włoskiej architektury renesansowej. W mieście wciąż stoi 30 wież z okresu mauretańskiego, z czego najbardziej znana to Torre de Bujaco. 

Guadalupe to miasto znajdujące się w prowincji Cáceres, jedno z najważniejszych miejsc kultu religijnego dla chrześcijan z całego świata. Znajduje się w nim sanktuarium z rzeźbą Najświętszej Marii Panny, do której każdego roku przybywa ogromna liczba pielgrzymów.

Z kolei Mérida to najbardziej rzymskie miasto w Hiszpanii – rzymskie teatr, świątynie, termy oraz wiele innych budynków, a także amfiteatr, mosty i akwedukty. 

Najważniejsze miasta

Mérida

To stolica regionu położona nad rzeką Gwadianą, nazywana „hiszpańskim Rzymem” ze względu na wspomnianą już wcześniej architekturę pozostałą z okresu rzymskiego. Miasto zostało założone w 25 roku p.n.e. przez Oktawiana Augusta pod nazwą Emerita Augusta dla żołnierzy weteranów z legionów i szybko stało się stolicą Luzytanii, prowincji wysuniętej najbardziej na zachód w prowincji rzymskiej.

Oprócz typowo rzymskich zabytków Teatro Romano, Anfiteatro Romano, Circo Romano czy Puente Romano znajdują się tam budowle z okresu wizygockiego i arabskiego jak arabski zamek Alcazaba Árabe zlokalizowany na końcu mostu rzymskiego, a także zabytki sakralne z czasów chrześcijańskich – Basilica de Santa Eulalia oraz Concatedral de Santa María, czyli katedra pod wezwaniem Najświętszej Marii Panny, znajdująca się przy głównym placu miasta. Warte uwagi są też liczne muzea, np. Narodowe Muzeum Sztuki Rzymskiej zawierające jedną z najlepszych kolekcji sztuki rzymskiej na Półwyspie Iberyjskim, Kolekcja Sztuki Wizygockiej w budynku kościoła Santa Klara, Muzeum Otwarte Méridy i jego eksponaty związane z prehistorią oraz nowoczesne Muzeum Wody tuż obok rzymskiej zapory.

Badajoz

To miasto w Estremadurze z największą liczbą mieszkańców. Położone jest nad rzeką Gwadiana w pobliżu granicy z Portugalią. To ośrodek usługowy, handlowy i przemysłowy tego rolniczego regionu. Rzeka dzieli miasto na dwie części – większa z nich wraz z zabytkowym centrum znajduje się po stronie południowej. 

W mieście można oglądać liczne zabytki architektury sakralnej, szczególnie Katedrę San Juan z XV wieku z gotyckim wnętrzem, przy której działa Muzeum Katedralne, a także Kościół Iglesia de la Concepción, dzieło Ventury Rodrígueza, jednego z najświetniejszych hiszpańskich architektów XVIII stulecia. Podziwiać można  także architekturę obronną, arabski zamek Alcazaba z ponad 20 wieżami z różnych epok i z muzeum archeologicznym, mury twierdzy miasta, a także Puerta de Palmas, brama w stylu renesansowym z 1551 roku. Warty uwagi jest również obecny ratusz Palacio Municipal, zbudowany pod koniec XVIII wieku w stylu klasycystycznym, Casas Coloradas, w których do czasu zbudowania obecnego ratusza znajdowało się centrum miasta, a także Hospital de San Sebastián, który istnieje już od XV wieku.

Cáceres

To stolica prowincji o tej samej nazwie, ośrodek handlowy, naukowy, kulturalny i przemysłowy, szczególnie w zakresie przemysłu spożywczego, ceramicznego i skórzanego. W okolicy miasta znajdują się złoża fosforytów. Na szczycie wzgórza w zabytkowej części miasta leży otoczone murami Barrio Monumental, tzw. dzielnica zabytków z ok. 40 cennymi budowlami średniowiecznymi, renesansowymi i barokowymi. 

Wśród nich dominuje architektura sakralna – gotycki Kościół Konkatedralny NMP, barokowy Kościół św. Franciszka Ksaweregi zbudowany przez jezuitów czy Kościół św. Mateusza zbydowany w XVI wieku na miejscu dawnego meczetu. W starym mieście można również podziwiać piękne kamienice i pałace. Największy pałac to Palacio de los Golfines de Abajo, który zajmuje powierzchnię około dwudziestu standardowych kamienic, zbudowany w miejscu dawnego alkazaru Almohadów Palacio de las Cigüeñas albo Casa Mudejar, jedyny zachowany w tym stylu dom w mieście. W południowej części Plaza Mayor znajduje się zbudowany w latach 1867-1869 ratusz. 

Muzeum Miasta Cáceres zawiera ekspozycję archeologiczną, etnograficzną oraz sztuk pięknych, a na terenie muzeum znajduje się arabska aljiba, czyli podziemny sklepiony zbiornik wodny. W jaskini Maltravieso na przedmieściach miasta znaleziono pierwsze ślady człowieka w okolicy. Prezentowana jest w niej reprodukcja malowideł naskalnych. W Cáceres znajduje się też Teatr Wielki mogący pomieścić 571 widzów.

Plasencia

To urokliwe miasto położone w zakolu rzeki Jerte. Znajduje się zaledwie 70 km od granicy z Portugalią. Dzięki strategicznemu położeniu miasta wzdłuż Srebrnego Szlaku miało szansę szybko się rozwinąć i rozbudować, dzięki czemu dziś można w nim podziwiać wiele pięknych budowli. edną z największych atrakcji tego miasta jest możliwość zobaczenia podwójnej linii murów, która składa się z sześciu bram, z których dwie bramy są szczególnie znane: Puerta Berrozana, Puerta del Sol i sześćdziesięciu ośmiu wież. Powstanie podwójnej linii murów w Plasencii datuje się na wiek XII. W mieście znajdują się także pozostałości akweduktu z czasów rzymskich i złożone z dwóch katedr Las Catedrales. 

Ciekawym budynkiem jest pałac Casa del Déan (Dom Dziekana) z charakterystycznym balkonem w kształcie dziobu statku. W Plasencii znajdują się dwa ogrody botaniczne: Parque de la Isla oraz Parque de los Pinos. Na południe od Plasencii rozciąga się Park Narodowy. 

W Plasencii odbywają się liczne fiesty związane ze świętami religijnymi. W czerwcu ulicami miasta przepędzane są byki, w Wielki Wtorek odbywa się największy w ciągu roku targ, a w pierwszą niedzielę po Niedzieli Wielkanocnej organizowana jest procesja oraz uroczystości la Virgen del Puerto Plasencia.

Plasencia może pochwalić się charakterystyczną kuchnią. Wśród lokalnych przysmaków znajduje się m.in. potrawka z koźlęcia, żaby w zielonym sosie, jaszczurki i pinchos z ryb, mątw i ośmiornic.

Paradory

Paradory to hotele o charakterze wiejskim, oferujące niekiedy najwyższej klasy zakwaterowanie dla podróżników. Zwykle powstają z przebudowania historycznego budynku, pałacu, klasztoru czy zamku. Serwowana jest w nich kuchnia regionalna, a ich wnętrze doskonale odzwierciedla hiszpańską kulturę i zwyczaje.

Kultura Estremadury

Jednym z najważniejszych wydarzeń w roku jest Womad – festiwal muzyki odbywający się na ulicach, w szczególności starego miasta. Występują na nim artyści z całego świata, odbywają się koncerty, pokazy tańca oraz wiele innych atrakcji, a wszystkie wydarzenia są całkowicie darmowe. Z kolei w Méridzie każdego roku w miejscu po dawnym teatrze rzymskim odbywa się festiwal teatru klasycznego. Estremadura słynie z produkcji najlepszej szynki w całej Hiszpanii. W listopadzie obchodzone jest święto słynnej „czarnej nogi” (la pata negra), podczas którego można spróbować tego specjału, popijając go piwem. 

Karnawał w Badajoz jest jednym z największych w całej Hiszpanii, zaraz po Kadyksie i Teneryfie. Odbywa się w lutym. Wydarzenie transmitowane jest w telewizji. W Cáceres obchodzone jest święto św. Jerzego, patrona miasta, podczas którego można podziwiać pokazy sztucznych ogni. Według legendy Święty Jerzy przybył na smoku, aby ocalił miasto przed najeźdźcami.

Kuchnia Estremadury

Estremadura to typowo rolniczy region, dzięki czemu obfituje w smaczne i przede wszystkim naturalne produkty spożywcze. Ich jakość jest bardzo wysoka, a wiele z nich cieszy się zarejestrowanym przez Komisję Europejską chronionym oznaczeniem geograficznym. To właśnie tam wytwarza się najlepszą szynkę jamón ibérico, a także inne produkty z tamtejszej wieprzowiny, jak np. kiełbasy chorizo, w szczególności ich lokalną odmianę morcón, a także pasztet cachuela z podsmażanej na smalcu wieprzowej wątróbki, czosnku, cebuli, mielonej papryki i innych przypraw.

W Estremadurze licznie wypasa się krowy i kozy, dzięki czemu w kuchni regionalnej spotkamy wiele gulaszy szczególnie na bazie baraniny jak chanfaina extremeña lub caldereta de cordero.

Większość regionalnych zup opiera się na dodatku czerstwego chleba: zupy pomidorowe z dodatkiem ugotowanego jajka (sopas de tomate), czosnkowe sopas de ajo, zupy z wieprzowych podrobów z gotowanym jajkiem (sopas de antruejo) czy gotowana na mleku sopa cana z dodatkiem czosnku i mielonej papryki. 

Jednym z największych przysmaków tego regionu jest sałatka zarangollo extremeño, składająca się z upieczonych czerwonych papryk, czosnku i pomidorów oraz smażonych na oliwie ziemniaków ułożonych w charakterystyczny kształt w środek którego wlewana jest pomidorowo-czosnkowo-oliwna salsa.

W Estremadurze wytwarza się miękki owczy ser torta del Casar o bardzo intensywnym zapachu, który podobno nie każdy jest w stanie zjeść. Z kolei z tamtejszych oliwek wytwarza się wysokiej jakości oliwy z pierwszego tłoczenia na zimno. Dużą sławą cieszą się także czereśniowe sady z doliny Jerte. Nie brakuje także słodyczy oraz deserów, np. perrunillas, ciasteczek z dodatkiem anyżu pieczonych na smalcu. Podczas Wielkiego Tygodnia mieszkańcy Estremadury zajadają się ciasteczkami w kształcie kwiatka o nazwie flores extremeñas. Najsłynniejszym ciastem z Estremadury jest migdałowo-cytrynowa tarta o tajemniczej nazwie técula mécula.  

Ciekawostki

• W regionie Jerte na północy Estremadury w marcu można oglądać całe rzesze kwitnących wiśni. 

• W Estremadurze występują liczne ścieżki rowerowe, dzięki czemu jest to idealny region do przejażdżek.

• Obok nowoczesnych dróg szybkiego ruchu wciąż można wędrować starożytnymi szlakami, po których miejscowi podróżują na osiołkach.

Julia Włodarczyk